دمل‌ها یا کورک‌ها (از نظر پزشکی اشاره به التهاب پوست و بافت زیر پوست دارد) دردناک هستند و برآمدگی‌های قرمزرنگ که در زیر پوست در اثر باکتری‌ها که یک یا چند فولیکول مو یا غدد چربی را عفونی و ملتهب می‌کنند، ایجاد می‌گردند. ایجاد دمل نسبتا شایع است و بطور معمول توسط باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس بوجود می‌آیند. برای مراقبت از دمل نباید آن‌ها را فشار داد زیرا خطر گسترش عفونت بویژه در افرادی که سیستم ایمنی نسبتا ضعیفی دارند مانند بچه‌های کوچک، دیابتی‌ها و سالمندان وجود دارد. برای جلوگیری از بروز و گسترش بیشتر کورک، به پزشک مراجعه کنید.
فهرست مطالب
دمل‌ها در کجای بدن دیده می‌شوند؟
دمل‌ها آبسه‌های پوستی که بصورت مجموعه‌ای از دمل‌ها برروی پوست هستند. این دمل‌ها از فولیکول‌های مو یا غدد چربی بوجود می‌آیند، پوست قرمز می‌شود و یک توده‌ی نازک و نرم رشد کرده و گسترش می‌یابد. پس از 4 تا 7 روز رنگ دمل سفید شده و کورک‌ها شروع به رشد می‌کنند و تا زمانیکه تخلیه نشده و حاوی محتویات است، بسیار دردناک هستند. شایع‌ترین مکان‌های شکل‌گیری دمل‌ها: صورت، زیر بغل، شانه‌ها، گردن و باسن است. معمولا جاهایی از بدن که عرق می‌کند یا مالش با دیگر سطوح وجود دارد، تشکیل می شوند. اگر دملی روی پلک ایجاد شود، به آن گل‌مژه گفته می‌شود. دمل‌ها مسری نیستند، با اینحال باکتری‌هایی که ایجادکننده دمل هستند، واگیردار می‌باشند.
بیماری کورک چگونه ایجاد می‌شود؟
دلایل بسیاری برای ایجاد دمل وجود دارد. بهداشت ضعیف همانطور که می‌تواند باعث دیابت شود باعث ایجاد دمل نیز می‌شود. افرادی که سیستم ایمنی بدنشان مشکل دارد بیشتر مستعد دمل هستند. تغذیه نامناسب نیز می‌تواند منجربه جوش شود. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی قوی نیز می‌تواند موجب ایجاد شکلی از دمل شود.دمل معمولا حدود یک و نیم سانتیمتر اندازه و بصورت برآمدگی‌هایی روی پوست ایجاد می‌شوند. ظرف 48 ساعت یا بیشتر، توده‌ها بزرگتر، نرمتر و بسیار دردناک‌تر می‌شوند و دملی بزرگ شکل می‌گیرد. اگر عفونت شدید رخ دهد، متوجه خواهید شد که پوست اطراف دمل عفونی شده است و بصورت تورمی قرمز و گرم و درناک است که نمی‌توان آن را لمس کرد. دمل‌ها ممکن است در اطراف دمل اصلی ظاهر شوند. غدد لنفاوی ممکن است متورم شوند و باعث ایجاد تب نیز گردند. اگر شروع به تب کنید، غدد لنفاوی متورم می‌شوند و درد شدیدی بوجود می‌آید، دمل سر باز نمی‌کند و دمل یا دمل‌های دیگری ظاهر می‌شوند، یا اگر سوفل قلب، انواع دیابت‌ها، یا مشکل در سیستم ایمنی دارید و یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر از نظر سلامتی ضعیف هستید یا تب و لرز دارید باید از مراقبت‌های پزشکی برای دمل استفاده کرده و دارو مصرف کنید.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟
بیشتر دمل‌ها ناشی از فرورفتن مو یا آشغالی و یا ایجاد زخم در پوست هستند. در افراد سالم که دارای سیستم ایمنی قوی هستند، دمل‌ها در مدت چند هفته از بین می‌روند. با اینحال، اگر دمل بیش از چند هفته ادامه داشته باشد (یا بطور پیوسته اتفاق بیفتد)، درد شدید، تورم غدد لنفاوی، تب و لرز یا از دست دادن اشتها ایجاد می‌شود، که در این حالت به پزشک مراجعه و دمل را مورد معاینه و بررسی پزشک قرار دهید. دمل‌های بزرگ (بیش از 5 سانتیمتر قطر) نیز باید توسط پزشک بررسی شوند.
- دمل‌ها مسئله‌ی بسیار جدی‌ای نیستند، اما سایر شرایط جدی‌تر و شبیه دمل وجود دارند که عبارتند از: سرطان پوست، واکنش‌های آلرژیک، نیش زنبور یا زنبور عسل، آبسه دیابتی، MRSA، شیوع هرپس و آبله مرغان.
- استفاده از کرم آنتی بیوتیک (نئوسپورین، باسیتراسین، پولیسپورین) برروی دمل‌ها اغلب بی‌اثر است، زیرا به اندازه کافی بصورت عمیق به پوست نفوذ نمی‌کند تا باکتری‌ها را از بین ببرد.
راه‌های درمان دمل چرکی
برای رفع بیماری کورک صورت و بدن راه‌های زیر به بیماران پیشنهاد می‌شود:
استفاده از کمپرس آب گرم
استفاده از دستمال یا حوله یا فلانل (نوعی پارچه پشمی) آغشته به آب گرم به سر باز کردن و تخلیه دمل کمک می‌کند زیرا گرما سبب گسترش عروق خونی در زیر پوست و افزایش جریان خون و لنف می‌شود. گرما همچنین درد را تسکین می‌دهد، حتی اگر باعث افزایش التهاب موضعی گردد. دستمال مورد استفاده را با آب تمیز بخیسانید و آن را به مدت 45-30 ثانیه در مایکروویو بگذارید. چندین بار در روز (حدود 20 دقیقه در یک مرتبه استفاده) کمپرس آب گرم را روی دمل قرار دهید تا زمانیکه دمل سر باز کند و کوچک شود.
- مطمئن شوید که حوله را بعد از هر بار استفاده کاملا شسته و به آب آغشته کرده‌اید، همچنین برای جلوگیری از گسترش عفونت، حوله را درون ماکروویو قرار داده تا هرگونه باکتری موجود کشته شوند.
- مطمئن شوید که حوله به اندازه‌ای درون ماکروویو گرم نشده باشد که پوست شما را بسوزاند و مشکل را بدتر کند.
در مورد برش دادن و فشاردادن و خارج کردن دمل با پزشک مشورت کنید
اگر پزشک ضایعه پوستی را کورک تشخیص دهد، مسئله‌ی جدی‌ای نیست، ممکن است توصیه کند اگر بیش از چند هفته دمل داشتید و بزرگ یا دردناک شد، برای فشار دادن چرک به پزشک باز مراجعه کنید. در این روش، که روشی بسیار ساده است و در مطب انجام می‌گیرد، پزشک از بی‌حس کننده موضعی استفاده کرده و سپس یک برش کوچک را به نوک کورک می‌دهد تا محتویات آن خارج شده و سر باز کند. سپس آن را بانداژ کرده و شما را مرخص می‌کند و دستورالعمل‌هایی در خصوص چگونگی تمیز نگه‌داشتن آن می‌دهد. برای سر باز کردن و خارج کردن دمل، پزشک همیشه مطمئن‌تر از انجام خود فرد در خانه است.
- در برخی موارد، عفونت‌های زیاد و عمیق پوستی را که نمی‌توان بطور کامل تخلیه کرد، با گاز استریل دمل را می‌بندند تا دمل خیس و نرم شود.
- بسته به اندازه‌ی دمل، خراشی که برای خارج کردن دمل زده می‌شود شکافی با اندازه‌ی متفاوت روی پوست بجا می‌گذارد. که در صورت وجود دمل روی صورت، ممکن است نگران‌کننده باشد، بنابراین در انتخاب روشی که می‌خواهید انجام دهید سنجیده عمل کرده و با پزشک مشورت کنید.
در صورت شدید و جدی بودن دمل، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید
داروهای آنتی‌بیوتیکی برای مقابله با کورک‌ها به ندرت تجویز می‌شوند، اما ممکن است پزشک آن‌ها را در صورتیکه عفونت به اندازه کافی شدید باشد و یا دمل‌ها دوباره ایجاد شوند، تجویز کند. آنتی‌بیوتیک‌ها برای افرادی که دارای دمل‌های متعدد یا مکرر هستند معمولا بصورت خوراکی به مدت 10 یا 14 روز تجویز می‌شود. در موارد بسیار شدید، دو آنتی‌بیوتیک مختلف، بعلاوه استفاده از پماد قوی آنتی‌بیوتیکی برای پوست در طول روز، تجویز می‌شود.
- استفاده بیش از حد از آنتی‌بیوتیک‌ها در چند دهه گذشته موجب ایجاد بسیاری از گونه‌های باکتری مقاوم شده است که می‌توانند برای حیات تهدید کننده باشند. اگر هنگامیکه بدلیل مبتلا بودن به بیماری مزمنی در بیمارستان هستید، دمل یا نوعی دیگر از عفونت در شما ایجاد یا گسترش پیدا کند سریعا به پرستار یا پزشک معالج خود خبر دهید.
- عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها عبارتند از: نابودی باکتری‌های خودی و مفید روده، که می‌تواند منجربه بدهضمی، اسهال، گرفتگی شکمی و حالت تهوع شود. واکنش‌های آلرژیک، بثورات و مشکل تنفسی نیز نسبتا در مصرف‌کنندگان آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد.
چگونه از این بیماری پیشگیری کنیم؟
همیشه امکان جلوگیری از وقوع دمل وجود ندارد، اما مواردی وجود دارد که می‌توانید انجام داده و از ایجاد کورک جلوگیری کنید. از استفاده کردن از وسایل شخصی دیگران بخصوص حوله و تیغ اجتناب کنید. دست‌ها را بطور مرتب بشویید و زخم‌ها را تا زمانی که خوب شوند، ببندید.